Norge, mitt Norge....

Norge, mitt Norge! - så sover du tyst

i vinterens skinnende sale,

og ingen kan drømme så lett og så lyst

når elvene synker i dvale,

og ingen kan smile så stille og glad

når meisenes fløytende stemmer dør av,

og skogene sover i dale!

I dei siste dagane av mars hadde eg trudd at våren ville kome her sør i landet. Vel bur eg i fjell-Noreg, men eg hadde venta at snøen ville halde seg borte no. Eg var på bytur heilt sør i landet siste helg, og då varma sola så godt at eg måtte kaste både ulljakka og boblejakka der eg venta på bussen i buss-skuret. Kristiansand hadde rekordvarme den laurdagen med 15 - 16 plussgrader.
Då var eg bekymra for at all snøen på heia skulle tine og øydeleggje skuterføret. Gullungen og kjærasten hadde nemleg planlagt å få køyrt inn materialar til seterbua som ligg langt inne i fjellet. Dei vil stelle på veggar og golv, og då trengst det så mykje av alt at då er skuteren god å ha til å frakte med. Dei var utruleg heldige med veret og føret, og alt kom inn til støylen og inn i bua. Til sumars vil dei bruke fritida si på å rive og kle på nytt.

Det var så laga at eg var heime frå jobb denne veka, og i god gamaldags husfrueånd kunne eg stelle for dei unge som hadde travle dagar i fjellet. Nybaka stomp måtte til, og eg bestemte at denne veka skulle vi ikkje ha noko "fancy" mat. Ikkje pizza og foccatia, heller ikkje pasta og bernaise. Eg stod over grytene og laga lapskaus og fårikål, og dei fekk eplekaker - og flotmylje av nybaka braud.

Då eg vakna i dag tidleg, var verda atter kvit. Eg må vedgå det, det er no vakkert og. Eg veit at dersom berre sola kjem fram, så tiner alt. Og eg kan leite etter knuppar på gull-busken min.

Norge, mitt Norge! - så gi meg en vår

med sol over vuggende vanne!

Men hør meg, ja hør meg: når dagen forgår,

og aftenen skygger min panne,

da lær meg å visne, å Norge, min mor,

da red meg en seng i din hellige jord,

når sommeren drager av lande!

Theodor Caspari, 1853 - 1949.

And the winner is....

ENDELEG! Etter mange års røynsle - ikkje med pil og boge som Olav H. Hauge skriv - men med spade, grev, gummihanskar, gummibrett til å stå på kne på, pinnar, snor og FRØ har eg endeleg vunne 1.premien i jordbruksklubben.

Vi hadde årsmøte her ein kveld, og resultatet etter siste års hagearbeid vart kunngjort. Jordbrukssjefen har vore på vitjing i hagane til medlemene og sett nøye på korleis vi steller jorda og plantene. Eg har hatt 4.plassen i fleire år, så no var det godt å kome høgast på resultatlista. Medlemene er ihuga grønsakdyrkarar, og det var jammen godt at det i år også på denne pallen stod ein trønder. Det er når det verkeleg gjeld at trønderane viser seg fram: Hjallis, Toralf Engan, Petter Northug, Magnus Moan - og så mæ.

Det såg ille ut her i fjor vår, då ein hare hadde vore på ferde i kjøkenhagen min. Men eg har stått på; tynna og luka bort vassarve, meldestokk, kveke, løvetann. Brennesla laga eg suppe på, og alt det andre ugraset hadde eg i komposthaugen. Skvallerkålen kjempar eg mot i ein annan del av hagen. Ja, rett skal vere rett. Eg vil dele æra med hjelperan' mine. Hainn te mæ har køyrt fleire trillebårlass med saueskit i hagen min og snudd jorda. Han vil eg takke. Likeins med gullungen. Ho var heime den veka då ugraset hadde lagt seg som eit grønt teppe på jorda mi, og eg sjølv var bortreist. Ho gjekk på med krum hals, rivjern og ei lydbok i øyret. Då sjøla kom heim, var hagen eit vakkert syn. Men seinare har eg vore der sjølv, kosa meg med gulrottynning medan sola svei i nakken, pakka meir jord rundt lauken medan regnet krulla håret mitt. Og resultatet vart flott. Om æ ska sei det sjølv!

Jordbruksklubben eg er medlem av, er den einaste klubben i Noreg som berre driv med grønsakdyrking. Til eige bruk. Kva er vel betre enn å gå ein sumardag ut i hagen og ta inn det du vil bruke i dagens salat: salatblad, reddik, graslauk, ringblomar og agurkurt. Eller på haustkanten dra opp nokre gulrøter, som går i nistepakka, invitere vener til squashmiddag eller dele ut krukker med basilikum i aust og vest.

Og vite at alt er økologisk dyrka. Ikkje ein drope gift i min hage.

I kjellaren har vi framleis store, saftige gulrøter - lagt lagvis i mose. På kjellerveggen heng lauken, og i frysaren har vi erter, bønner og squash.

Ute er det enno vinter, men no må eg planleggje kva for frø eg vil kaupe i år.

Eg kan ikkje kvile på mine laurbær.

Kvinne, dame, donna , dros, eva, fruentimmer.....

Til lukke med dagen, jenter!

101 år er det sidan 8. mars vart feira fyrste gong internasjonalt. Det var i New York at kvinnene kjempa for røysterett, og det vart vedteke i 1910 i USA.

Kor mange av oss er med og kjempar i dag? Er det lenge sidan DU gjekk i demonstrasjonstog?

Den som er ung i dag veit ikkje om anna enn likestilling på alle felt. På alle felt? Har vi lik løn for likt arbeid i dag? Har jenter dei same mogelegheiter som gutar?

Jenter og gutar vert oppseda etter same reglar i dag, i dei fleste heimar. Men det er ikkje til å kome frå at fleire jenter enn gutar vil leike med dokker, og fleire gutar enn enn jenter vil ha bil og traktor å leike med. Gullungen vår fekk trøtraktor og dokkevogn då ho var lita. Dokkevogna er velbruka, men traktoren står på løa og er mest like fin som for 25 år sidan. Men gullungen tok traktorsertifikat då ho var 16 år, og ho kan skifte hjul på bil, og ho kan setje opp gjerde. Det er meir enn mora kan.

Mora og ei venninne var på biltur gjennom Telemark. I ein sving punkterte dei . Ja, ikkje Den Svingen som Kjetil Brottveit skriv om i boka si, "Nattradioen".
Ingen hadde røynsle frå hjulskift! Venninna hadde nokså ny bil, og den var full-lasta. Mora til gullungen var redd for at reservehjulet var teke ut, slik at dei skulle få betre bagasjeplass. Men heldigvis, det låg på plass.

Ja, vi må ha ein jekk, sa den eine. Og kanskje instruksjonsbok. Jekken kom på plass, men korleis få hjulet opp frå bakken? Dei stod med nokre "dingsar" i hendene, men visste ikkje å få kople dei i hop. Vi tek ein kulepenn, sa den eine frua. Og då var jobben i gang: Kulepennen inn i eit hol, sveive rundt, tak kulepennen ut og få eit nytt tak. Slik heldt dei på. Det gjekk utruleg seint. Bil etter bil køyrde forbi, ingen stansa og ville hjelpe dei to middelaldrande fruene. Til slutt gjekk den eine frua ut i vegkanten og fekk stoppa ein yrkessjåfør. Han hjelpte til. På eit blunk var hjulet av, og på ein -to-tre var det nye hjulet på. JENTER, lær dykk å skifte hjul.

Men vi som er fødde under eller like etter Krigen, vi er ikkje opplærde til den slags.

I min barndomsheim var vi tre sysken, og eg var eldst. Men kven var det som fekk ansvar for å låse døra når foreldra våre var ute ein kveldstur? Jo, det var broren som var 2 år yngre enn meg. Og kven var det som fekk bruke Storkniven og skjere opp brødskiver når foreldra var ute? Det var den same broren. Så det er ikkje rart at eg ikkje kan skifte hjul - eller køyre traktor. Men eg er veldig flink til finare broderi og brødbaking.

Dei orda eg skriv i overskrifta har eg funne i Norsk synonymordbok (ved Dag Gundersen, Oslo 1970). Her kan ein sjå kor ulikt dei to orda "mann" og "kvinne"vert brukte og forståtte i norsk språk:

Synonym til kvinne: kvinne, dame, donna, dros, eva(datter), fruentimmer, kvinnfolk, lady, matrone, mor, nymfe, sjarmtroll, tøtte, yrkeskvinne, amasone, furie,
kakkenyn(n)e, pavinne, pimpernille, jåle, spjåk, fjolle, gås, høne.

Synonym til mann, derimot, er m.a. adam, det sterke kjønn, fyr, gentleman, herre, kar, kall, mannfolk, ektemann, gemal, make, arbeider, mannskap.

"Det maniske fruentimmer"

God helg til alle lesarar, frå ei kakkenynne (kva no det er).

Eg slo opp i fleire leksika for å finne tydinga av dette ordet.
I Norsk ordbok fann eg ordet, som kjem frå Frol.:

Det er ei kvinne som småpratar om laust og fast.